30. Es

De es behoort tot de familie van de olijven. De Latijnse naam is Fraxinus- Exelsior, wat groter dan anderen betekent. Het is een van de veertig soorten uit de familie van de olijfachtigen. In onze inheemse flora hebben wij slechts een wilde soort, de gewone es. Hij groeit o.a. op voedselrijke vochtige grond. Hij ziet er stoer en decoratief uit. Het hout van de es is taai en vast. De kleur van essenhout is witachtig. Essen heeft een mooie structuur. Sommige soorten essen worden speciaal gezocht vanwege de taaiheid voor de fabricage van sportartikelen, o.a. gymnastiektoestellen. Ook in de meubelindustrie wordt het vaak om zijn mooie tekening toegepast. Enkele essenbomen vormen wortelknollen die vervolgens fraai wortelfineer leveren. Door zijn taaiheid kan het sterk gebogen worden en na het opheffen van de buigende kracht weer zijn oorspronkelijke vorm aannemen. Essen heeft een grote elasticiteitsgrens, een uitstekende eigenschap bij de fabricage van bobsleden en ski's.
Enkele varianten van de es zijn:

  1. De treur-es ( Pendula ). De twijgen hangen tot op de grond en vormen een koepel.
  2. De eenbladige es ( Diversifolia ). Hij is veel aangeplant in parken en tuinen. Het is een krachtige groeier. De eenbladige es is een mooi gevormde boom met een open kroon. De talrijke zwarte knoppen tonen zijn oorsprong als es.
  3. De pluim of bloem-es (F. Ornus ). Hij is bekend om zijn fraaie bloemen. Hij wordt vaak geënt op de onderstam van de gewone es.

De es is eigenlijk een bosboom, maar groeit ook graag langs de oevers van beken en rivieren. De es neemt veel water op. Per dag haalt hij gemakkelijk honderd liter water uit de bodem.
In het graf van Tout-ank-Amon werd zelfs een boog gevonden, gemaakt van essenhout Ook de velgen van een gevonden strijdwagen waren van essen. Dus al gebruikt in de XVIII dynastie. Ook werden vroeger de sappige voorjaars takken en blaadjes van de es als veevoer gebruikt. De es is de enige loofboom die in het hoge noorden tot een volwassen boom kan uitgroeien. Hij dwong vroeger al respect af getuige het verhaal in de Edda, de beroemde verzameling IJslandse sagen en heldendichten: Odin, de god uit de Vikingtijd, maakte de eerste man uit een blok essenhout.